Καθημερινή. Γραπτές, προφορικές πηγές και υλικό για την καθημερινή
φορεσιά έχουμε ελάχιστα. Από λίγα παραδείγματα που μας είναι γνωστά
μπορούμε να πούμε ότι τα υφάσματα ήταν πιο κοινά και κατά προτίμηση από
ντόπια υλικά. Η πιο βασική λειτουργία της καθημερινής φορεσιάς είναι η
πρακτική δηλ. προστατεύει από το κρύο, τη ζέστη κ.λ.π. Επιτρέπει τις κινήσεις
που χρειάζονται για τη δουλειά και γενικά είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες
της καθημερινής ζωής.
Γιορτινή. Έχουμε περισσότερες πληροφορίες και έτσι μπορούμε να
διακρίνουμε καλύτερα τις διάφορες λειτουργίες της. Η γιορτινή στο σύνολό της
υπογραμμίζει τον ιδιαίτερο χαραχτήρα της Κυριακής, της γιορτής και μιας
εξαιρετικής ημέρας στη ζωή του ατόμου. Κυριακή σημαίνει κυρίως εκκλησία,
όπου συναθροίζεται όλη η κοινότητα και όπου, με δείκτες τη θέση του κάθε
μέλους στο χώρο του εκκλησιάσματος (λ.χ. άνδρες δεξιά-γυναίκες αριστερά, οι
νέες μπροστά, οι γριές πίσω, θέση σε στασίδι ή όχι, θέση δίπλα στον ψάλτη
κ.λ.π.) ή την κυριακάτικη φορεσιά τους που μαρτυρεί την κοινωνική τους
κατάσταση, αναπαράγονται οι σχέσεις που συνδέουν τα μέλη της κοινότητας
μεταξύ τους και γίνονται έτσι πιο δυνατές.
Στο πλαίσιο τώρα της οικογένειας, στη φορεσιά καταγράφονται οι
σημαντικοί σταθμοί της ζωής και η οικογενειακή κατάσταση του ατόμου. To
πέρασμα π.χ. του κοριτσιού απ’ την εφηβεία στην ηλικία γάμου είναι σταθμός.
Παράδειγμα δηλωτικό της ηλικίας και της οικογενειακής κατάστασης είναι οι
πάνω από 40 διακρίσεις των μοτίβων που καλύπτουν τις θρακιώτικες
σαρακατσάνικες ποδιές. Οι περισσότερες διακρίσεις που υπάρχουν ανάμεσα
στα μέλη της κοινότητας, τόσο αυτές που αναφέρονται στο κοινωνικό τους
status (όπως λ.χ. οι διακρίσεις πλούτου και ταξικές διακρίσεις) εμφανίζονται
ανάγλυφα στις φορεσιές του εκκλησιάσματος τις Κυριακές και τις γιορτές. Οι
διακρίσεις αυτές έπρεπε να τηρούνται και η εκκλησία είχε αναλάβει το έργο
αυτό κυρίως όσον αφορά τις κοινωνικές διακρίσεις. Οι διακρίσεις όμως στον
πλούτο συχνά περιορίζονται από την αυστηρή εθιμική συμπεριφορά του
συνόλου της κοινότητας. Οι κοινωνικές διακρίσεις βρίσκουν εφαρμογή κυρίως
στα αστικά κέντρα όπως αυτά διαμορφώνονται στους δύο τελευταίους αιώνες
της Τουρκοκρατίας.
Στους κτηνοτροφικούς νομαδικούς ή ημινομαδικούς πληθυσμούς
(Βλάχους, Σαρακατσάνους) δεν υπάρχουν έντονες διακρίσεις. Στους Βλάχους
της περιοχής της Σαμαρίνας παρ’ όλη τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στην
κατάσταση του τσέλιγκα και του βοσκού, η διαφορά δε δηλώνεται με τη
φορεσιά. Ίδια η φορεσιά ίδια η γκλίτσα.
Στην κυριακάτικη φορεσιά συχνά διαβάζεται και το επάγγελμα του
νοικοκύρη ή η κυριότερή του ασχολία. Η φορεσιά επίσης δηλώνει τον τόπο
καταγωγής. Είναι φανερή η λειτουργία αυτή ιδιαίτερα στη γυναικεία γιορτινή
και νυφιάτικη φορεσιά. Σε περιγραφές πανηγυριών η κάθε κοινότητα συχνά
χαρακτηρίζεται με ένα ή δύο εύκολα αναγνωρίσιμα στοιχεία της φορεσιάς. Οι
τοπικές ή τοπικιστικές διακρίσεις είναι συνήθως παραμικρές διαφοροποιήσεις
δύσκολα αναγνωρίσιμες για όσους δεν τις ξέρουν. Πολλές φορές μάλιστα τις
αναγνωρίζουν οι γυναίκες μιας μόνο γενιάς. Στην μεγαλύτερη κλίμακα του
έθνους, η φορεσιά λειτουργεί ως στοιχείο της εθνικής ταυτότητας και ενισχύει
την εθνική συνείδηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου