ΥΦΑΝΤΙΚΗ - ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ

ΥΦΑΝΤΙΚΗ - ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ

Σε αυτή μας την ανάρτηση θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια εισαγωγή σε Παραδοσιακό Επαγγέλματα αλλά και δραστηριότητες της λαϊκής μας παράδοσης που χάνονται και ο αργαλειός είναι ένα από αυτά.
Η εικόνα της κόρης που υφαίνει στον αργαλειό είναι σε όλους γνωστή, ακόμα και στους ανθρώπους που δεν την είδαν ποτέ στην πραγματικότητα. Κι αυτό γιατί την έχει καθιερώσει σαν στερεότυπο μοτίβο της η ελληνική ποίηση από τον Όμηρο ως το δημοτικό τραγούδι. Στην Οδύσσεια ο Ερμής, σταλμένος από τον Δία στο νησί της Καλυψώς, βρίσκει τη νύμφη μέσα στη σπηλιά της να υφαίνει τραγουδώντας στον αργαλειό με χρυσή σαΐτα. Στο δημοτικό τραγούδι ο ξενιτεμένος , γυρνώντας ύστερα από χρόνια στην πατρίδα του, βρίσκει την καλή του στον αργαλειό να ρίχνει την σαΐτα. Η αγάπη της ποικιλίας, των πολύχρωμων και πολυποίκιλων πραμάτων, είναι χαρακτηριστικό των απλών ανθρώπων, των παιδιών και των γυναικών κατά τον Πλάτωνα. Η λαϊκή τέχνη είναι κι αυτή μια έκφραση της ψυχής των απλών ανθρώπων. Χαρακτηριστικό της είναι η χαρά του χρώματος και της ποικιλίας των σχεδίων, χαρά που εκδηλώνεται σ' όλα της τα δημιουργήματα. Ακμή της υφαντικής είχαμε σ' όλες τις περιοχής της σημερινής Ελλάδα και στις «χαμένες πατρίδες», πουθενά όμως η τέχνη αυτή δεν συνδέθηκε τόσο στενά με την οικογενειακή και οικονομική ζωή του λαού όσο στη Μακεδονία και στη Θράκη, όπου τη βλέπουμε ν' αποτελεί όχι μόνο πλουτοπαραγωγική πηγή, αλλά και σταθερό στοιχείο στα έθιμα, στις προλήψεις και στις παραδόσεις. Η σχέση του λαϊκού ανθρώπου με όλα τα πράγματα, μ' αυτά που ο ίδιος κατασκευάζει, αλλά και με την ύλη αυτή καθαυτή, δεν είναι μόνο σχέση πρακτική είναι και σχέση ψυχική, που για το λαϊκό άνθρωπο σημαίνει κυρίως σχέση μαγική. Η κλωστή που γνέθει η γυναίκα στη ρόκα της δεν είναι μονάχα η πρώτη ύλη του υφαντού της απεικονίζει συμβολικά και την τύχη της κλώστριας. «Κόβονται οι μέρες της», έλεγαν για τη γυναίκα που της κοβόταν συχνά η κλωστή πάνω στο κλώσιμο. Κι ο αργαλειός, το απαραίτητο εξάρτημα κάθε λαϊκού σπιτιού παλαιότερα, είναι κι αυτός στενά δεμένος με τις δοξασίες του λαού. Από τον αργαλειό βγήκαν από το τέλος του ΙΗ' ως τις αρχές του Κ' αιώνα, έργα υψηλής καλλιτεχνικής πνοής. Τόσο τα σχέδια, όσο και η διαύγεια και αρμονία των χρωμάτων, έδωσαν στα έργα αυτά της υφαντικής μια ξεχωριστή θέση στη μεταβυζαντινή λαϊκή τέχνη. Η παράδοση δεν επέτρεπε νεωτερισμούς και επιδράσεις στα μοτίβα. Τα σχέδια περνούσαν από την μάνα στην κόρη. Ωστόσο κάθε υφάντρα και μάλιστα εκείνες που είχαν αναπτυγμένο το καλλιτεχνικό ένστικτο, έδιναν και την προσωπική τους σφραγίδα. Η μεγάλη ακμή της υφαντικής στη Μακεδονία και ειδικότερα στο νομό Σερρών, είναι η περίοδος από τα μέσα περίπου του 18ου αιώνα ως τις αρχές του 20ου. Η υφαντική είχε μέσα σ' αυτή την χρονική περίοδο μια εντελώς ξεχωριστή θέση στη λαϊκή τέχνη των Ελλήνων της Βόρειας Ελλάδας, όχι μόνο ως οικιακή αλλά και ως εργαστηριακή τέχνη. Όταν τη συναντάμε στο πλαίσιο της οικοτεχνίας, απασχολούνται οι γυναίκες, ενώ στις βιοτεχνίες κυρίως οι άντρες.

 Ως εργαστηριακή τέχνη και βιοτεχνία, έπαιζε σημαντικό ρόλο στην οικονομική ζωή του τόπου. Η υφαντική από το 1992 και μετά xρωστά πολλά στην εργατικότητα και στην καλλιτεχνική διάθεση των Ελλήνων προσφύγων, που εγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία, κυρίως όσον αφορά στην ανάπτυξη της τεχνικής των χαλιών. Σήμερα ότι έχει σχέση με την υφαντική έχει αντικατασταθεί από τις μηχανές και συντελείται στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες της χώρας μας και του εξωτερικού. Είναι κρίμα να καταργηθεί μια τέτοια κληρονομιά, που άλλα κράτη θα διατηρούσαν ως θησαυρό. Η πολιτεία πρέπει να δείξει την απαιτούμενη ευαισθησία ώστε να μην ολοκληρωθεί ο μαρασμός της λαϊκής τέχνης και της επαρχίας με παράλληλη ενίσχυση της αστυφιλίας και του εισαγόμενου μοντερνισμού.