Η δομή του Καλλικράτη
Καλλικράτης στην πράξη σημαίνει αναμόρφωση της διοικητικής οργάνωσης της χώρας.
Για πρώτη φορά αντιμετωπίστηκαν ενιαία και συνεκτικά οι δύο βαθμοί αυτοδιοίκησης, που συγκροτούν οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, καθώς και η κρατική αποκέντρωση που συγκροτούν οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Έτσι η διοικητική οργάνωση της χώρας αρθρώνεται ως εξής:
1. Για πρώτη φορά θεμελιώνεται η αιρετή Περιφερειακή αυτοδιοίκηση με τη θεμελίωση 13 αιρετών Περιφερειών στα όρια των σημερινών 13 κρατικών Περιφερειών. Αντικαθιστά τις 76 διοικητικές ενότητες του β’ βαθμού αυτοδιοίκησης, δηλαδή τις 54 Νομαρχίες, τις 3 διευρυμένες νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις και τα 19 επαρχεία.
2. Για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκαν συνενώσεις Δήμων στη βάση ενιαίων και αντικειμενικών κριτηρίων που έθεσε ο Καλλικράτης, θεμελιώνοντας έτσι 325 νέους ισχυρούς Δήμους, που αποτελούν τη σταθερή διοικητική διαίρεση της χώρας.
Οι συνενώσεις βασίστηκαν, για πρώτη φορά, σε ενιαία και αντικειμενικά κριτήρια, σύμφωνα και με τις σχετικές αποφάσεις των συλλογικών φορέων της αυτοδιοίκησης:
α) Με Πληθυσμιακά (ο αριθμός των δημοτών, ο αριθμός των κατοίκων, η πληθυσμιακή πυκνότητα, η κατανομή των κατοικιών).
- Ως ελάχιστο πληθυσμιακό μέγεθος για ένα Δήμο τέθηκαν 10.000 μόνιμοι κάτοικοι, σύμφωνα με την απογραφή του 2001.
- Το όριο αυτό προσαυξήθηκε κατά 20% προκειμένου ένας δήμος να μπορεί να διατηρηθεί στα σημερινά του διοικητικά όρια.
β) Χωροταξικά κριτήρια, με τα οποία επιδιώκεται η γεωγραφική / χωρική ολοκλήρωση των διαφόρων κοινωνικών, διοικητικών και οικονομικών λειτουργιών, εξυπηρετήσεων και υποδομών που διασφαλίζουν συνθήκες βιωσιμότητας. Για αυτό:
- Δεν διασπάστηκαν τα όρια των συνενούμενων Δήμων, των Νομών και των περιφερειών
- Δεν συνενώθηκαν Δήμοι χωρίς εδαφική συνέχεια
- Στα νησιά εφαρμόστηκε απαρέγκλιτα, η αρχή «ένα νησί ένας Δήμος», πλην εύλογων εξαιρέσεων
- Για τους ορεινούς Δήμους αξιοποιήθηκαν τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής
γ) Κοινωνικά (το μέσο μέγεθος νοικοκυριού, οι μορφωτικοί δείκτες, το ποσοστό αλλοδαπών).
δ) Οικονομικά (η απασχόληση, η δομή της απασχόλησης, η εργασιακή κινητικότητα,
το εισόδημα).
ε) Γεωγραφικά (το σχήμα, η προσβασιμότητα, τα δίκτυα υποδομών).
στ) Αναπτυξιακά (η δομή της τοπικής οικονομικής δραστηριότητας και γενικότερα της
τοπικής ανάπτυξης, η ύπαρξη εκπαιδευτικών και ερευνητικών φορέων, η συμμετοχή σε Κοινοτικά και Εθνικά Προγράμματα).
ζ) Πολιτιστικά και ιστορικά κριτήρια
3. Από την 1η Ιανουαρίου 2011 θα λειτουργούν 7 Αποκεντρωμένες Διοικήσεις στη θέση των σημερινών 13 κρατικών περιφερειών. Για πρώτη φορά η αποκεντρωμένη κρατική διοίκηση παύει να ασχολείται με τοπικές υποθέσεις και περιορίζεται σε κρατικά καθήκοντα και υποθέσεις, όπως το Σύνταγμα προβλέπει.
4. Για πρώτη φορά θεσμοθετούνται μητροπολιτικές λειτουργίες σε Αττική και Θεσσαλονίκη. Με τον Καλλικράτη γίνεται επιτέλους η αρχή και αντιμετωπίζονται τα ζητήματα μητροπολιτικού χαρακτήρα που ακόμα και σήμερα ασκούνται είτε από το κράτος είτε από επιμέρους Δήμους. Θέματα μεταφορών και συγκοινωνιών, περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής, χωρικού σχεδιασμού και αστικών αναπλάσεων αλλά και πολιτικής προστασίας και ασφάλειας, θα ασκούνται πλέον σε μητροπολιτικό επίπεδο στο πλαίσιο της αιρετής Περιφερειακής αυτοδιοίκησης.
5. Για πρώτη φορά η ενδοδημοτική αποκέντρωση εξουσίας και αρμοδιοτήτων ισχυροποιείται. Στο πλαίσιο αυτό συστήνονται παντού Δημοτικές και Τοπικές Κοινότητες, ανάλογα με τον πληθυσμό, με ενισχυμένες αρμοδιότητες και προκαθορισμένες δράσεις στο πλαίσιο του προϋπολογισμού των Δήμων.
6. Για πρώτη φορά περιορίζονται δραστικά και μπαίνει τάξη στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου των Ο.Τ.Α.. Τα περισσότερα από 6.000 Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και επιχειρήσεις των Δήμων που σήμερα λειτουργούν περιορίζονται σε έως 1.500. Αντίστοιχα τα 60.000 περίπου μέλη των διοικήσεων των Νομικών Προσώπων και των δημοτικών επιχειρήσεων των ΟΤΑ, μειώνονται κατά τουλάχιστον 40.000 σε κάτω από 20.000 μέλη Διοικητικών Συμβουλίων. Οι μεταρρυθμίσεις που εισάγονται με τον Καλλικράτη έχουν πρωτοφανές εύρος και στόχευση στην πατρίδα μας, ενώ και διεθνώς λίγα είναι τα παραδείγματα ανάλογων προσπαθειών, τα οποία εντοπίζονται κυρίως σε χώρες που ανήκουν στην πρωτοπορία των διοικητικών μεταρρυθμίσεων. Εκεί κινείται σήμερα πλέον και η χώρα μας, αφού για πρώτη φορά η μεταρρύθμιση όχι μόνο καταλαμβάνει όλες τις βαθμίδες της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης, αλλά συνδυάζεται με γενναία μεταφορά αρμοδιοτήτων και εξορθολογισμό τόσο της εσωτερικής λειτουργίας, όσο και της κατανομής και διαχείρισης ανθρώπινων και οικονομικών πόρων.
Οι λειτουργικές καινοτομίες για την αναμόρφωση της αυτοδιοίκησης
1. Καλλικράτης στη πράξη σημαίνει Διαφάνεια και Έλεγχος. Σημαίνει Ηθική Επανα-
θεμελίωση της Αυτοδιοίκησης
Ο Καλλικράτης θεμελιώνει ένα νέο μοντέλο οικονομικής διαχείρισης. Ένα πλαίσιο διαφάνειας και ευνομίας που δίνει τη δυνατότητα στον πολίτη να έχει πρόσβαση στην απαραίτητη πληροφόρηση, ώστε να ενδυναμώνονται τα δικαιώματά του αλλά και να τον προστατεύει από την αυθαιρεσία της εξουσίας που έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν. Ταυτόχρονα προστατεύει τους ανθρώπους της αυτοδιοίκησης από την πολλές φορές άδικη καχυποψία που συνοδεύει τις πράξεις τους.
1. Για πρώτη φορά η αυτοδιοίκηση θα διαθέτει ένα νέο, αυστηρά αντικειμενικό και όχι κομματικό, αποτελεσματικό και δίκαιο σύστημα εποπτείας, το οποίο θα διασφαλίζει τη νομιμότητα της διοίκησης και τα δικαιώματα του πολίτη. Θεσπίζεται στην έδρα κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ανεξάρτητη. Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας των Ο.Τ.Α. της οποίας προΐσταται ο Ελεγκτής Νομιμότητας, ο οποίος για πρώτη φορά είναι ανώτατος διοικητικός υπάλληλος με πενταετή θητεία. Η επιλογή του γίνεται από το Ειδικό Συμβούλιο Επιλογής Προϊσταμένων (ΕΙ.Σ.Ε.Π.). Οι αρμοδιότητες που ασκεί ο Ελεγκτής Νομιμότητας πριν τον Καλλικράτη ασκούνταν από το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, μετακλητό δηλαδή υπάλληλο που διόριζε η εκάστοτε κυβέρνηση. Σταματούν έτσι να χρωματίζονται πολιτικά αποφάσεις όπως π.χ. η παύση ενός δημάρχου για παράβαση καθήκοντος, όπως κατ’ εξακολούθηση συνέβαινε.
2. Για πρώτη φορά καμία δαπάνη Περιφέρειας, Δήμου ή Δημοτικής Επιχείρησης δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εάν δεν έχει περάσει τον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δηλαδή της Δικαιοσύνης. Πριν τον «Καλλικράτη» καμία δημοτική επιχείρηση και 472 Δήμοι από τους 1034 δεν υπόκειντο σε αυτό τον έλεγχο όπως φαίνεται και στο παράρτημα που ακολουθεί το παρόν εισαγωγικό σημείωμα.
3. Για πρώτη φορά παρακολουθούνται όχι μόνο οι δαπάνες, αλλά η πορεία είσπραξης των εσόδων των Ο.Τ.Α.. Ο Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αρμόδιος για την παρακολούθηση της είσπραξης, έχει τη δυνατότητα να επιβάλει ποινές όταν παρατηρούνται καθυστερήσεις που προκύπτουν είτε από δόλο είτε από αμέλεια. Πριν τον Καλλικράτη δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη για παρακολούθηση αυτής της τόσο σημαντικής διάστασης των οικονομικών των ΟΤΑ.
4. Για πρώτη φορά το Ελεγκτικό Συνέδριο πραγματοποιεί γενικευμένο προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας σε συμβάσεις άνω των 100.000 ευρώ που συνάπτουν οι Δήμοι, οι Περιφέρειες και τα νομικά τους πρόσωπα καθώς και οι επιχειρήσεις τους. Πριν τον Καλλικράτη ο προσυμβατικός έλεγχος πραγματοποιούνταν μόνο για συμβάσεις άνω του 1.000.000 ευρώ και δεν αφορούσε τις επιχειρήσεις της αυτοδιοίκησης.
5. Για πρώτη φορά αναρτώνται υποχρεωτικά στις ιστοσελίδες των ΟΤΑ συνοπτική οικονομική κατάσταση του προϋπολογισμού και τριμηνιαία έκθεση για την πορεία εκτέλεσής του. Πριν την ψήφιση του Καλλικράτη δεν υπήρχε καμία αντίστοιχη πρόβλεψη.
6. Για πρώτη φορά κάθε απόφαση, και βέβαια κάθε απόφαση για οποιαδήποτε δαπάνη, Δήμου, Περιφέρειας ή Δημοτικής Επιχείρησης, υποχρεωτικά αναρτάται στο διαδίκτυο και μόνο έτσι μπορεί να εκτελεστεί , αφού και η αυτοδιοίκηση υπάγεται στο πρόγραμμα «Δι@υγεια».
7. Για πρώτη φορά όλες οι προσλήψεις μόνιμου αλλά και εποχικού προσωπικού στους ΟΤΑ, με το νόμο για την «Αναμόρφωση συστήματος προσλήψεων στον Δημόσιο Τομέα», υπάγονται στο ΑΣΕΠ, βάζοντας τέλος σε ένα καθεστώς αδιαφάνειας που είχε κυριαρχήσει στον ευαίσθητο αυτό τομέα.
8. Για πρώτη φορά τίθενται συγκεκριμένα όρια για τη λήψη δανείου από τους ΟΤΑ. Για να μην υπάρξουν στο μέλλον ξανά περιπτώσεις υπερδανεισμένων Δήμων. Γιατί ο υπερβολικός δανεισμός έχει αντίκτυπο στα χρέη κάθε Δήμου, έχει αντίκτυπο στους δημότες του, αλλά και συνυπολογίζονται στο δημόσιο χρέος της χώρας.
9. Για πρώτη φορά προβλέπεται ειδικό πρόγραμμα εξυγίανσης στο οποίο υπάγονται οι υπερχρεωμένοι Δήμοι. Αυτή η πρόνοια λαμβάνει υπόψη και τις περιπτώσεις των συνενώσεων. Όπου η εξυγίανση αφορά μόνο έναν από τους ΟΤΑ που συνενώνονται, το πρόγραμμα εφαρμόζεται για το συγκεκριμένο συνενούμενο υπερχρεωμένο Δήμο που αποτελεί μέρος του νέου καλλικράτειου Δήμου. Πριν τον Καλλικράτη δεν υπήρχε καμία πρόνοια για την αντιμετώπιση του φαινομένου των υπερχρεωμένων Δήμων.
10. Για πρώτη φορά τίθεται περιορισμός στην ίδρυση Νομικών Προσώπων Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου στους ΟΤΑ. Μπαίνει τάξη σε ένα πεδίο για το οποίο δεν υπήρχε κανένας περιορισμός με αποτέλεσμα τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου που λειτουργούσαν μέχρι και την έναρξη εφαρμογής του Καλλικράτη να ξεπερνούν τα 6.000. Κάθε δήμος πλέον δύναται να διαθέτει συγκεκριμένο αριθμό Νομικών Προσώπων Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου ανά κατηγορία, σε συνάρτηση με τον πληθυσμό του.
2. Καλλικράτης στη πράξη σημαίνει Αποκέντρωση και Αποτελεσματικότητα. Σημαίνει εξυπηρέτηση του πολίτη και ανάπτυξη της χώρας
Ο Καλλικράτης πραγματοποιεί τη μεγαλύτερη αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, τη μεγαλύτερη αποκέντρωση πολιτικής ισχύος από το κέντρο στην περιφέρεια θεμελιώνοντας ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης που αποτελεί το όχημα για την τοπική ανάπτυξη και την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη. Παράλληλα, για πρώτη φορά θεσμοθετούνται όργανα οργανωμένης διαβούλευσης, ώστε να είναι ανοικτό στην κοινωνία, στο διάλογο και στη συνεισφορά της τοπικής γνώσης, το σύστημα λήψης αποφάσεων στην τοπική αυτοδιοίκηση. Πιο συγκεκριμένα:
1. Για πρώτη φορά οι αρμοδιότητες που αποκεντρώνονται συνοδεύονται από τους αντίστοιχους πόρους αλλά και το αντίστοιχο ανθρώπινο δυναμικό, σύμφωνα με τις σχετικές συνταγματικές προβλέψεις. Με τον Καλλικράτη αφήνουμε πίσω τον παραδοσιακό συγκεντρωτισμό, αποκεντρώνουμε τη διοίκηση και της προσδίδουμε χαρακτηριστικά, όπως ευελιξία, αποτελεσματικότητα, αξιοποίηση τοπικών και περιφερειακών πλεονεκτημάτων που συναντώνται σε όλα τα προηγμένα κράτη.
2. Για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε τόσο εκτεταμένη αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, η πλέον εκτεταμένη αποκέντρωση αρμοδιοτήτων που ήταν εφικτή εξαντλώντας συχνά τα συνταγματικά περιθώρια. Αποκέντρωση αρμοδιοτήτων που δεν θα ήταν εφικτή χωρίς την άριστη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων υπουργείων.
3. Για πρώτη φορά οι νέοι Δήμοι αναλαμβάνουν όλες τις αρμοδιότητες που πρέπει και μπορούν να ασκούνται κοντά στον πολίτη.
4. Για πρώτη φορά ο πολίτης απευθύνεται σε ένα επίπεδο αυτοδιοίκησης για σειρά από ζητήματα που αφορούν την καθημερινότητά του.
5. Για πρώτη φορά το νέο σύστημα διακυβέρνησης, το σύστημα διοίκησης τόσο στους Δήμους όσο και στις Περιφέρειες ξεφεύγει από τον παραδοσιακό εσωτερικό συγκεντρωτισμό και ενισχύεται αποφασιστικά ο ρόλος των συλλογικών οργάνων, χωρίς όμως και να διακυβεύεται η αναγκαία αποτελεσματικότητα.
6. Για πρώτη φορά η αποκέντρωση πραγματοποιείται ενδοδημοτικά και ενδοπεριφερειακά. Στους Δήμους θεσμοθετούνται τοπικά όργανα με πόρους και αυξημένες αρμοδιότητες, ενώ μέσω του εκλογικού συστήματος διασφαλίζεται η τοπική εκπροσώπηση. Αντίστοιχα στις Περιφέρειες θεσμοθετούνται άμεσα εκλεγόμενοι Αντιπεριφερειάρχες με τοπική αρμοδιότητα.
7. Για πρώτη φορά η αυτοδιοίκηση, η αιρετή Περιφέρεια, αναλαμβάνει καθοριστικό ρόλο στο σχεδιασμό και την υλοποίηση του αναπτυξιακού περιφερειακού προγραμματισμού. Αποδίδεται για πρώτη φορά σε τοπικά αιρετά όργανα η αρμοδιότητα αλλά και η ευθύνη για τις βασικές αναπτυξιακές επιλογές, για την ανάπτυξη της περιοχής τους, για την οποία και θα λογοδοτούν στους πολίτες και τις τοπικές κοινωνίες της Περιφέρειάς τους. Στην αρμοδιότητα αυτή εντάσσεται, όχι μόνον η κατάρτιση και εκτέλεση των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, αλλά και η συμμετοχή στην όλη διαδικασία κατάρτισης και εφαρμογής του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (Ε.Σ.Π.Α.) για την προγραμματική περίοδο 2007-2013. Οι Περιφέρειες αποκτούν ευρύτατες αρμοδιότητες, όπως ο αναπτυξιακός σχεδιασμός, η Δημόσια Υγεία και η κατασκευή μεγάλων περιφερειακών έργων. Ο Καλλικράτης καθίσταται το θεσμικό «κλειδί» για την αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας, προσανατολίζοντας τις κρατικές δομές και λειτουργίες στις ανάγκες της πράσινης ανάπτυξης.
8. Για πρώτη φορά οι νησιωτικές και οι ορεινές περιοχές αντιμετωπίστηκαν με ξεχωριστές ρυθμίσεις που αφορούν τη διοίκηση και τις ιδιαιτερότητες των νησιωτικών και των ορεινών περιοχών.
9. Για πρώτη φορά θεσμοθετείται ενιαίος Φορέας Διαχείρισης Αποβλήτων σε επίπεδο Περιφέρειας, στον οποίο συμμετέχουν υποχρεωτικά όλοι οι Δήμοι. Ο ενιαίος αυτός φορέας υποκαθιστά τους συνδέσμους και τις ανώνυμες εταιρείες που έχουν συσταθεί ως φορείς διαχείρισης στερεών αποβλήτων. Για να λυθεί επιτέλους και αυτό το μεγάλο πρόβλημα που ταλανίζει όλη τη χώρα.
10. Για πρώτη φορά οι Δήμοι αποκτούν τόσο σημαντικές αρμοδιότητες που σχετίζονται με τοπικά ζητήματα. Ζητήματα όπως η έκδοση οικοδομικών και επαγγελματικών αδειών, το σύνολο των αρμοδιοτήτων που αφορούν την κοινωνική πρόνοια και την ανέγερση σχολικών κτιρίων, καθώς και Γραφεία Γεωργικής Ανάπτυξης, για την εξυπηρέτηση των αγροτών. Οι πολίτες εξυπηρετούνται άμεσα για ζητήματα που αφορούν την καθημερινότητά τους. Σε κάθε συνενούμενο Δήμο παραμένει το σύνολο των υπηρεσιών ενώ θεσπίζεται για πρώτη φορά ο τοπικός Αντιδήμαρχος και αντίστοιχα Αντιπεριφερειάρχης που θα μεριμνά για τις τοπικές υποθέσεις.
11. Για πρώτη φορά οι Δήμοι και οι Περιφέρειες αποκτούν συλλογικό όργανο άσκησης, συντονισμού και λογοδοσίας της λειτουργίας τους. Συστήνεται η Εκτελεστική Επιτροπή η οποία αποτελείται από το Δήμαρχο/Περιφερειάρχη και τους Αντιδημάρχους/ Αντιπεριφερειάρχες. Περιορίζεται έτσι η συγκέντρωση εξουσίας στο ένα πρόσωπο και ενισχύεται η συλλογική λειτουργία τους.
12. Για πρώτη φορά πολεοδομικά και περιβαλλοντικά θέματα καθώς και οι αδειοδοτήσεις καταστημάτων και επιχειρήσεων αντιμετωπίζονται από ξεχωριστή επιτροπή του δημοτικού συμβουλίου, την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, στην οποία συμμετέχουν δημοτικοί σύμβουλοι από όλες τις παρατάξεις.
13. Για πρώτη φορά οι νησιωτικοί Δήμοι αναλαμβάνουν να ασκούν εκτεταμένες αρμοδιότητες, περισσότερες από ό,τι οι άλλοι, για να εξυπηρετούνται καλύτερα οι νησιώτες. Οι νησιωτικοί Δήμοι, ο ένας Δήμος σε κάθε νησί, ασκούν επιπλέον αρμοδιότητες στον τομέα της ανάπτυξης, του περιβάλλοντος, της ποιότητας ζωής, της εξυπηρέτησης του πολίτη, της υγείας και της πρόνοιας.
14. Για πρώτη φορά συστήνεται θεσμικός φορέας, συμβουλευτικός του κράτους και της αυτοδιοίκησης, για θέματα νησιωτικής πολιτικής: το Ερευνητικό Ινστιτούτο Νησιωτικής Πολιτικής. Το Ερευνητικό Ινστιτούτο Νησιωτικής Πολιτικής λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και αποτελεί τον σύμβουλο του Κράτους και της Αυτοδιοίκησης για θέματα χάραξης και άσκησης πολιτικών για τις νησιωτικές περιοχές.
15. Για πρώτη φορά στον προϋπολογισμό κάθε Δήμου προβλέπεται υποχρεωτικό ποσοστό για την κατανομή πιστώσεων στις Δημοτικές και τις Τοπικές Κοινότητες. Πριν τον Καλλικράτη δεν υπήρχε καμία υποχρέωση για πρόβλεψη συγκεκριμένων ποσοστών του προϋπολογισμού για την κατανομή των πιστώσεων στα Τοπικά Διαμερίσματα.
16. Για πρώτη φορά ποσοστό του προϋπολογισμού καθορίζεται σε συνεργασία με την ΚΕΔΚΕ ως πάγια προκαταβολή που λαμβάνει κάθε Τοπική ή Δημοτική Κοινότητα. Πριν τον Καλλικράτη δεν υπήρχε τέτοια διασφάλιση.
17. Δημιουργούνται σε κάθε δήμο, στη γειτονιά και το χωριό, νέα e-ΚΕΠ δίπλα στα ήδη υπάρχοντα ΚΕΠ. Στη διαδικασία αποκέντρωσης που πραγματοποιεί ο Καλλικράτης είναι σημαντικός ο ρόλος που θα κληθούν να παίξουν αυτά τα νέα e-ΚΕΠ, τα οποία θα παρέχουν τις βασικές υπηρεσίες του κράτους και της δημοτικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης όσο το δυνατόν εγγύτερα στο πολίτη.
18. Για πρώτη φορά θεσμοθετείται ο «Δημοτικός Αντιπρόσωπος» για την κατ’ οίκον εξυπηρέτηση των δημοτών που έχουν αντικειμενική αδυναμία προσπέλασης στους Δήμους ή στα ΚΕΠ. Σε κάθε Δήμο συστήνεται αρμόδιο ειδικό αυτοτελές γραφείο το οποίο υπάγεται απευθείας στο Δήμαρχο.
19. Για πρώτη φορά οι πολίτες με τη χρήση μιας κάρτας, της «Κάρτας του Πολίτη - Δημότη», θα μπορούν να εκδίδουν ηλεκτρονικά χρήσιμα πιστοποιητικά ή και να συμμετέχουν σε τοπικά δημοψηφίσματα.
20. Για πρώτη φορά το αναπτυξιακό πρόγραμμα της αυτοδιοίκησης, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΕΛΛ.Α.Δ.Α. (Ελληνική Αρχιτεκτονική Διοίκησης Αυτοδιοίκησης) - με το οποίο προβλέπουμε τη χρηματοδότηση έργων και δράσεων, τόσο από κοινοτικούς όσο και από εθνικούς πόρους, προερχόμενους τόσο από το Κεντρικό Κράτος όσο και από την Αυτοδιοίκηση - θα υλοποιείται με συμμετοχή της ίδιας της αυτοδιοίκησης.
21. Για πρώτη φορά παρέχεται στους Δήμους η δυνατότητα με απόφαση του συμβουλίου τους να επιβάλλουν ανταποδοτικό τέλος απαλλοτρίωσης, με αποκλειστικό σκοπό τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων και κοινωφελών χρήσεων, προκειμένου με τα έσοδα από το τέλος αυτό να μπορούν να αποζημιώνουν τους ιδιοκτήτες των ακινήτων που απαλλοτριώνονται.
22. Για πρώτη φορά με τον Καλλικράτη οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι των ΟΤΑ περιλαμβάνουν ισοδύναμους δυναμικούς αλλά και σταθερούς πόρους, ικανοποιώντας ένα πάγιο αίτημα της αυτοδιοίκησης. Η φορολογική αποκέντρωση που πραγματοποιεί ο Καλλικράτης όφειλε ωστόσο να κινηθεί εντός του Συντάγματός μας που προβλέπει ότι οι ΟΤΑ δεν μπορούν να επιβάλουν δικούς τους φόρους. Οι Δήμοι λαμβάνουν το 12% των εσόδων από το ΦΠΑ, το 50% από το Φόρο Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας και το 20% από το Φόρο Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων. Αντίστοιχα οι Περιφέρειες το 4% των εσόδων από το ΦΠΑ και το 2,4% από το Φόρο Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων.
3. Καλλικράτης στην πράξη σημαίνει στο επίκεντρο ο πολίτης. Με λογοδοσία και
συμμετοχή, με νέο εκλογικό σύστημα
Είναι θεμελιακή αξία της πολιτικής μας η δημιουργία θεσμών λογοδοσίας και συμμετοχής που να δίνουν στον πολίτη τη δυνατότητα να συμμετέχει και να γνωρίζει. Ο Καλλικράτης οργανώνει την άσκηση της εξουσίας με όρους διεύρυνσης της συμμετοχής του πολίτη και εμβάθυνσης της δημοκρατίας αλλά και ανάδειξης του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών, των κοινωνικών οργανώσεων και του εθελοντισμού. Πιο συγκεκριμένα:
1. Για πρώτη φορά οι συνενώσεις και η θεμελίωση ισχυρών αυτοδιοικητικών μονάδων δεν απομακρύνει την εξουσία από τον πολίτη. Με το νέο σύστημα εκλογής των συμβούλων, τόσο σε Περιφερειακό όσο και σε Δημοτικό επίπεδο, εξασφαλίζεται αμεσότερη σχέση πολίτη - εκπροσώπου. Έτσι ο πολίτης στην Περιφέρεια εκλέγει τους εκπροσώπους του σε επίπεδο Νομού, πρώην νομαρχιακού διαμερίσματος (σημερινής περιφερειακής ενότητας) και στα νησιά, κατά βάση στο επίπεδο των πρώην νησιωτικών επαρχείων. Ιδιαίτερα στην Περιφέρεια Αττικής (τη σημερινή Νομαρχία Αθηνών) εκλέγει τους εκπροσώπους του στο επίπεδο των μικρότερων σημερινών αποκεντρωμένων τομέων της Νομαρχίας Αθηνών. Στους νέους Δήμους ο πολίτης εκλέγει τους εκπροσώπους του στο δημοτικό συμβούλιο από την δημοτική του ενότητα, που αρθρώνεται σε επίπεδο κάθε δήμου που συνενώνεται.
Για πρώτη φορά στους μεγάλους δήμους, που διαιρούνται σε Δημοτικά Διαμερίσματα, οι σύμβουλοι εκλέγονται ανά δημοτική κοινότητα, στα όρια δηλαδή των πρώην δημοτικών διαμερισμάτων, για να επαναθεμελιωθεί η αμεσότερη δυνατή εκπροσώπηση του πολίτη.
Παρέχεται, επίσης, η δυνατότητα στους δημότες να ψηφίσουν στις δημοτικές εκλογές και ένα εκπρόσωπο εκτός της εκλογικής τους περιφέρειας, που ταυτίζεται με τα όρια του συνενούμενου Δήμου, με σκοπό τη δημιουργία ενιαίας δημοτικής συνείδησης αλλά και την αποφυγή του ενδεχόμενου της εσωτερικής στεγανοποίησής των.
Εξισορροπείται έτσι η τοπική αντιπροσώπευση με την αυτοδιοικητική ενότητα.
2. Για πρώτη φορά οι εκλογές για την ανάδειξη των ανθρώπων της αυτοδιοίκησης με τον Καλλικράτη γίνονται κάθε πέντε χρόνια μαζί με τις ευρωεκλογές. Δίνουμε με αυτό τον τρόπο περισσότερο ωφέλιμο χρόνο σε κάθε αυτοδιοικητική αρχή να εφαρμόσει τις πολιτικές της.
Εκτός από τις προφανείς εξοικονομήσεις από την ταυτόχρονη διεξαγωγή των εκλογών, δημιουργούμε συνθήκες και για μεγαλύτερη συμμετοχή στις ευρωεκλογές.
3. Σύμφωνα με της δέσμευσή μας, η επαναφορά του εκλογικού ορίου του 50%+1 αποκαθιστά το δημοκρατικό κεκτημένο της αυτοδιοίκησης στην ανάδειξη των αιρετών αρχών.
4. Για πρώτη φορά οι νέοι συμμετέχουν όχι μόνο με το δικαίωμα του εκλέγειν αλλά και του εκλέγεσθαι από τα 18, αφού το ηλικιακό όριο του 21ου έτους για την εκλογή δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων μειώνεται στο 18. Γιατί η συμμετοχή των νέων στα κοινά είναι για εμάς σημαντική, απαραίτητη και δημιουργική.
5. Για πρώτη φορά οι εκλογές της αυτοδιοίκησης θα λάβουν χώρα σε ένα πλαίσιο διαφάνειας και ορθολογισμού που δημιουργεί ο νόμος για τις εκλογικές δαπάνες της αυτοδιοίκησης που αποτελεί το πρώτο χτύπημα στο «μαύρο» πολιτικό χρήμα.
Έτσι, μπαίνουν για πρώτη φορά αυστηρά όρια στα έσοδα και τις δαπάνες συνδυασμών και υποψηφίων με παράλληλη θεσμοθέτηση ανεξάρτητων ελεγκτικών μηχανισμών.
Για πρώτη φορά οι συνδυασμοί υποχρεούνται να δημοσιεύουν έσοδα και δαπάνες στην ειδικά διαμορφωμένη ιστοσελίδα www.ekloges.ypes.gr. Για πρώτη φορά οι εισφορές σε συνδυασμούς και υποψηφίους είναι ονομαστικές ανεξαρτήτως ποσού.
6. Για πρώτη φορά παρέχεται η δυνατότητα για συμμετοχή των ομογενών και των νόμιμων μεταναστών στις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Οι νόμιμοι μετανάστες έχουν τη δυνατότητα να εκλέξουν αλλά και να εκλεγούν μέχρι το αξίωμα του δημοτικού συμβούλου. Ταυτόχρονα, για πρώτη φορά το ζήτημα της νόμιμης μετανάστευσης αντιμετωπίζεται με θεσμοθετημένο όργανο σε κάθε Δήμο, το «Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών». Συγκροτείται σε κάθε Δήμο συμβούλιο ένταξης μεταναστών ως συμβουλευτικό όργανο του Δήμου για την ενίσχυση της ένταξης των μεταναστών στην τοπική κοινωνία. Πριν τον Καλλικράτη δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη οργανωμένης αντιμετώπισης αυτού του ζητήματος που απασχολεί σημαντικά τις τοπικές κοινωνίες.
7. Για πρώτη φορά θεσμοθετείται Επιτροπή Διαβούλευσης, η οποία είναι άμισθη, σε κάθε Δήμο και Περιφέρεια, για τη συγκροτημένη, θεσμοποιημένη και ανοικτή συμμετοχή όλων των τοπικών φορέων.
Τα μέλη του συμβουλίου της Επιτροπής Διαβούλευσης προέρχονται από τους παραγωγικούς φορείς του Δήμου ή της Περιφέρειας (Εκπρόσωποι Εργαζομένων, Επιχειρήσεων, Επιστημονικών Συλλόγων, Αθλητικών - Πολιτιστικών Συλλόγων) αλλά και άλλοι πολίτες.
Πριν τον Καλλικράτη δεν υπήρχε καμία αντίστοιχη διαδικασία οργανωμένης συμμετοχής των τοπικών φορέων στο σχεδιασμό των πολιτικών της αυτοδιοίκησης.
8. Για πρώτη φορά ο πολίτης, ο επιχειρηματίας, γνωρίζει ότι μπορεί να απευθυνθεί σε ένα θεσμοθετημένο όργανο, το «Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης» για να βρει το δίκιο του.
Με την καθιέρωση του θεσμού του «συμπαραστάτη» σε Δήμους και Περιφέρειες, αντιμετωπίζονται εσωτερικά και επί τόπου προβλήματα κακοδιοίκησης και μεροληψίας.
Ο θεσμός του «Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης» που καθιερώνει ο Καλλικράτης έχει ως αποστολή την έγκαιρη καταπολέμηση της κακοδιοίκησης, τη διασφάλιση της αμεροληψίας των αυτοδιοικητικών αρχών, τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.
Θα βοηθήσει και την αποσυμφόρηση αιρετών οργάνων του Δήμου και της Περιφέρειας από την συσσώρευση αιτημάτων και παραπόνων των πολιτών, για τα οποία πολλές φορές δεν έχουν αρμοδιότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου