Τελετουργική φορεσιά. Από τις τελετουργικές παραδοσιακές φορεσιές η
νυφιάτικη είναι εκείνη για την οποία έχουμε τα περισσότερα στοιχεία. Η
νυφιάτικη παρουσιάζεται στο σύνολό της σαν κάτι ξεχωριστό. Υπογραμμίζει το
κρίσιμο γεγονός που είναι ο γάμος και αυτή είναι άλλωστε η πρώτη της
λειτουργία. Ο γάμος, που είναι και ονομάζεται «χαρά» δεν είναι υπόθεση μόνο
ατομική ή οικογενειακή έστω, αλλά και κοινωνική, στην οποία συμμετέχει η
κοινότητα ολόκληρη.
Για τη νυφιάτικη φορεσιά προτιμούσαν τα πολυτελή υφάσματα τα πιο
σπάνια και πλούσια, ανάλογα φυσικά με την περιοχή τα χρώματα που
προτιμούσαν ήταν χρυσό στα αστικά κέντρα πολύχρωμα στις μικρές
κοινότητες, με ιδιαίτερη έμφαση στο κόκκινο. Τα τμήματα της φορεσιάς που
διακρίνουν τη νυφιάτικη από τη γιορτινή της νιόπαντρης ήταν κυρίως ο
περίτεχνος κεφαλόδεσμος, στολισμένος με άνθη τεχνητά ή φυσικά, ταινίες,
κοσμήματα κ.λ.π. Τα κοσμήματα της φορεσιάς και ορισμένα ειδικά
τελετουργικά τμήματα, διαφορετικά από περιοχή σε περιοχή και από εποχή σε
εποχή, συχνά τα δανειζόταν η κοπέλα για να γίνει νύφη.
Τα κοσμήματα ιδιαίτερα του κεφαλόδεσμου, ήταν δώρα του γαμπρού ή
της πεθεράς προς τη νύφη. Τα τελετουργικά τμήματα της φορεσιάς που
χαρακτηρίζουν μονάχα τη νύφη, διατηρούν ίσως, στις περισσότερες
περιπτώσεις ανάμνηση παλιότερης φορεσιάς.
Η σεμνότητα ή ο σεβασμός- ανάμεικτος με φόβο- δηλώνονται με τον
τρόπο που φοριέται η φορεσιά. Παράδειγμα δε σηκώνουν πίσω τις ποδιές του
σαγιά οι γυναίκες, όταν πηγαίνουν στην εκκλησία. Στο γάμο όμως τις
σηκώνουν. Η νύφη μονάχα, από σεμνότητα και σεβασμό, κρατάει
κατεβασμένες τις ποδιές του σαγιά.
Μια άλλη λειτουργία της φορεσιάς, που θα μπορούσαμε να την
ονομάσουμε μαγική, συνδέεται κυρίως με τη νυφική φορεσιά. Ιδιαίτερα τα
ζωσίματα, που δένονται στο σώμα έχουν φυλακτική ή μαγική σημασία.
Η μαγική λειτουργία της φορεσιάς συγκεντρώνεται κυρίως στον
κεφαλόδεσμο και στο πουκάμισο, της νυφιάτικης φορεσιάς. Ο κεφαλόδεσμος
της νύφης πιστεύεται ότι φέρνει ευτυχία και καλοτυχιά. Το πουκάμισο, επειδή
έρχεται σε άμεση επαφή με το σώμα και σύμφωνα με την άποψη του Frazer για
την «εξ επαφής» μαγεία, μεταβιβάζεται σ’ αυτό η δύναμη του γυμνού σώματος,
συγκεντρώνει τις περισσότερες μαγικές ιδιότητες ιδιαίτερα μάλιστα το νυφικό
πουκάμισο, που καθαγιάζεται από την εκκλησία κατά την τελετή του γάμου και
το οποίο σε παλιές φορεσιές ήταν κόκκινο. Η διακόσμηση του πουκάμισου
έχει κάποιο νόημα στην παραδοσιακή κοινωνία, που αλλάζει ή ξεχνιέται μέσα
στο χρόνο. Στην Εύβοια λεγόταν «μεγάλο πουκάμισο» και είχε κεντημένη την
«πέρδικα με τα 12 περδικάκια».
Δ Υλικά και τεχνίτες της παραδοσιακής φορεσιάς.
Τα πολύτιμα υφάσματα, οι βαρύτιμες χρυσοΰφαντες στόφες, τα κλαδωτά
και ριγωτά μεταξωτά, τα μεταξωτά ατλάζια, τα μάλλινα μερινά, οι βαριές
χρωματιστές τσόχες, τα πλούσια βελούδα για τις πολύτιμες αστικές φορεσιές,
τα φέρνανε συνήθως οι μεγάλοι ισναφλήδες-πρωτομαστόροι των συντεχνιών
εμπορευόμενοι, από την Πόλη και τα εργαστήριά της, καθώς και από τη Χίο
και την Κύπρο, όπου από το 17ο αι. αναφαίνονται εργαστήρια σημαντικά για
βαρύτιμα μεταξωτά υφάσματα. Πολλά πλούσια υφάσματα εισάγονταν από τη
Ρωσία, την Ιταλία (Τεργέστη, Γένοβα, Βενετία, Πάδουα) στην Αυστρία, τη
Γαλλία και απ’ την Αγγλία.
Οι ραφτάδες-τερζήδες ή οι χρυσοραράπτες, ράβανε ή κεντούσανε όλες
αυτές τις πλούσιες φορεσιές και τους επενδύτες τους. Γενικά στους πλανόδιους
τεχνίτες μετανάστες και ταξιδευτές χρωστιέται μεγάλο μέρος αν όχι το
μεγαλύτερο της διάδοσης, διατήρησης και ανάπτυξης των τεχνών καθώς και η
παρατηρούμενη ομοιομορφία σε πολλούς κλάδους και είδη τους. Και
αναμφίβολα είναι εκείνοι που εξαπλώνουν απ’ τα τέλη περίπου του 18
ου
αι. τη
φουστανέλα με τα πλούσια ολοκέντητα γιλέκα, φέρμελες, μεϊντάνια, τουζλούκια
και στο πιο απόμακρο χωριό, παντού όπου ακτινοβολούσε ο Ελληνισμός και
μάλιστα όταν στα επαναστατικά χρόνια και στην απελευθέρωση η φουστανέλα
που συμβολίζει τον ιερό Αγώνα, καθιερώνεται σαν εθνικό ένδυμα και τη φοράει
ολόκληρη η ρωμιοσύνη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου