Το δάσος της Βασιλικής ευρίσκεται στον ορεινό όγκο του Ταϋγέτου, ο οποίος καταλαμβάνει εκτάσεις στους Νομούς Λακωνίας, Μεσσηνίας και Αρκαδίας. Ο Ταΰγετος αρχίζει από τη Μεγαλόπολη και καταλήγει στο ακρωτήριο Ταίναρο σε μήκος 110 χλμ. Ο προσδιορισμός της έκτασης των βουνών γίνεται με παραδοχές. Αν τον ορίσουμε από τις κοίτες των ποταμών Ευρώτα και Παμίσου, τους αυχένες στα οροπέδια της Μεγαλόπολης και από τις ακτές της θάλασσας των κόλπων Λακωνικού και Μεσσηνιακού, τότε το εμβαδόν αυτής της επιφάνειας ανέρχεται σε 2.544.000 στρέμματα. Η έκταση αυτή αντιστοιχεί στο 70,0% του Ν. Λακωνίας (3.636.000 στρ.) ή στο 85,14% του Ν. Μεσσηνίας (2.988.000 στρ.). Δηλαδή, έχει έκταση περίπου όση ένας νομός της Ελλάδος. Στα όριά του ευρίσκονται 76 δημοτικά διαμερίσματα από τη Μεσσηνία, 86 από τη Λακωνία και 29 από την Αρκαδία, συνολικά 191. Το πλάτος του ποικίλλει από τη μύτη στο Ταίναρο μέχρι το πιο πλατύ στο μέσον του και ανέρχεται σε 30 χλμ. Το υπερθαλάσσιο ύψος του είναι 2.407 μέτρα. Ωστόσο, ο Ταΰγετος διαφέρει από τα υπόλοιπα βουνά της νότιας Ελλάδας στην αντίληψη του λαού, κυρίως, από το μεσαίο εντυπωσιακό όγκο του, ο οποίος έχει καταγραφεί πρώτα από τον ιστορικό Πολύβιο, από το Στράβωνα (Γ 363), που τον αποκαλεί «όρος υψηλόν τε και όρθιον» και το λαό του Μοριά που λέγει: «ψηλό βουνό η Λιάκουρα» (Παρνασσός) «ψηλό βουνό η Ζήρια» (Κυλλήνη) «μα σαν τον Πενταδαχτυλιά» (Ταΰγετο) «άλλο βουνό δεν είδα». Από τα αρχαία χρόνια είχαν καταγραφεί τέσσερις εγκάρσιες διαβάσεις του Ταΰγετου, δύο βόρεια και δύο νότια του μεσαίου όγκου, της κορυφής του Αϊ-Λιά (2407). Από το βορρά, η πρώτη διάβαση διέρχεται στη θέση «Τρεις Λακούλες», με υψόμετρο 1430 μ., νότια της κορυφής Μαλεβός, που συνδέει τα χωριά της Αλαγονίας με το Καστόρειο και το Γεωργίτσι Λακωνίας. Η δεύτερη είναι του εθνικού δρόμου Καλαμάτας -Σπάρτης στη θέση «Άγιος Βασίλειος» και «Τουριστικό», με υψόμετρο 1.310 μ. Η τρίτη διέρχεται από την Ι. Μ. Γιάτρισσας σε υψόμετρο 1.040 μ. και η τέταρτη είναι ο δρόμος Αρεόπολης - Γυθείου με υψόμετρο 220 μ. Διερεύνηση χρειάζεται για να επαληθευθεί ότι η Βασιλική Οδός ήταν η πέμπτη διάβαση, στη μέση των άλλων τεσσάρων, από όπου ενδεχομένως προέκυψε το απόφθεγμα «μέση και βασιλική οδός» υποδηλώνοντας το μέτρο. Αυτή η διάβαση είναι η αρχαία βασιλική οδός των βασιλέων Σπαρτιατών που χάρισε το όνομα του δάσους της Βασιλικής Οδού. ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ Το Δάσος Βασιλικής είναι απομονωμένο. Η απομόνωση οφείλεται στην ορεογραφία της περιοχής, η οποία περιμετρικά υψώνει κορυφές. Βρίσκεται ολόκληρο στα διοικητικά όρια του Νομού Μεσσηνίας και συνορεύει ανατολικά με το Νομό Λακωνίας. Είναι 8 χιλιόμετρα νότια της κορυφής του Ταϋγέτου. Έχει έκταση 10.900 στρέμμ., εκ των οποίων 6.000 στρ. υψηλό δάσος και το υπόλοιπο αραιό. Τα κύρια δασοπονικά είδη είναι η Μαύρη πεύκη και η Κεφαλληνιακή ελάτη. Η Μαύρη πεύκη καταλαμβάνει εκτάσεις στο κεντρικό τμήμα του δάσους, ενώ η ελάτη περιμετρικά του δάσους. Την περίοδο της κατοχής, επί Ιταλών, εκδηλώθηκε μεγάλη πυρκαγιά στο δάσος, που έκαψε μεγάλες εκτάσεις. Το δάσος επανήλθε με φυσική αναγέννηση και εύκολα μπορεί κανείς να εντοπίσει ομήλικες συστάδες δένδρων ηλικίας σήμερα περί τα 50 έτη. Μέσα στο δάσος ακόμα συναντώνται μεμονωμένα υπερήλικα άτομα πεύκης άνω των διακοσίων και τριακοσίων χρόνων. Συναντώνται ακόμα σε απότομες και δυσπρόσιτες περιοχές και στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου. Το υπερθαλάσσιο ύψος του δάσους κυμαίνεται από 950-2.000 μ. ΟΙ ΟΔΙΚΕΣ ΔΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ Η πρώτη οδική σύνδεση έγινε από τη Λακωνία από το Δασαρχείο Καλαμάτας το 1972, οπότε συνδέθηκε με Ιερά Μονή Γιάτρισσας. Από τη Μεσσηνία η σύνδεση έγινε πάλι από το Δασαρχείο Καλαμάτας το 1981, μέσω του Εξωχωρίου και της Σαϊδόνας. Είχε προηγηθεί η σύνταξη της μελέτης «Εξωχωρίου- Σαϊδόνας Δάσους Βασιλικής», μήκους 22 χιλιομέτρων, από τον υπογράφοντα. Στο κέντρο του δάσους, στη θέση «Δράκος», είναι το Δασοφυλακείο του Δασαρχείου και η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος. Η απόσταση από μεν την Καρδαμύλη είναι 32 χιλιόμετρα και η διαδρομή γίνεται μέσω του χωριού του Εξωχωρίου ή εναλλακτικά της Σαϊδόνας. Από το Γύθειο η διαδρομή είναι 40 χιλιόμετρα και διέρχεται από το 5ο χλμ. της Ε.Ο. Γυθείου –Σπάρτης και διέρχεται από τα χωριά Άγιο Νικόλαος, Καστάνιατσα και Ι. Μ. Γιάτρισσας. Οι δύο αυτοί δρόμοι συνδέονται στον αυχένα του Αϊ Γιαννάκη, ένα χιλιόμετρο πριν το Δασοφυλακείο στη θέση «Δράκος». Από το Δασοφυλακείο ο δασικός δρόμος συνεχίζει, περνά από τις λάκες της Βασιλικής, τον Άγιο Δημήτριο και καταλήγει στο ρέμα των «Μουζιών» σε μήκος 6 χλμ. Εκατέρωθεν του κεντρικού δρόμου ξεκινούν μικροί τυφλοί δασικοί δρόμοι που προσεγγίζουν σχεδόν όλο το δάσος. Η ΑΝΑΨΥΧΗ ΚΑΙ Ο ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΜΟΣ Το Δάσος της Βασιλικής ανήκει στο γεωγραφικό χώρο της Μάνης και είναι συνδεδεμένο με τους Μανιάτες, οι οποίοι το θεωρούν ως το δικό τους δάσος. Τόσο για τους Μανιάτες όσο και από τους κατοίκους της Λακωνίας και της ευρύτερης περιοχής το δάσος είναι συνδεδεμένο, αφ’ ενός, με την αναψυχική του σημασία και, αφ’ ετέρου, με την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, η οποία παρουσιάζει μεγάλο επιστημονικό και βιολογικό ενδιαφέρον. Η ασύγκριτη σε κάλλος ορεογραφία αναδεικνύει φυσικές ομορφιές, το συνεχόμενο αλπικό τοπίο έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει αλπινισμό, τα μονοπάτια, οι δασόδρομοι και τα ρέματα προκαλούν οικολογικό και πεζοπορικό ενδιαφέρον. Η πανελληνίως γνωστή ύπαρξη της Ι. Μ. Παναγίας της Γιάτρισσας, τα εξωκλήσια του Προφήτη Ηλία στην υψηλότερη κορυφή 2.407 μ., του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Παντελεήμονος προκαλούν θρησκευτικό ενδιαφέρον. Τα ανωτέρω στοιχεία σε συνδυασμό με το δροσερό και υγιεινό κλίμα, το άρωμα των πεύκων και τη γαλήνια ησυχία, αποτελούσαν ανέκαθεν πόλο έλξεως ενός μεγάλου αριθμού παραθεριστών από τη Μεσσηνιακή και Λακωνική Μάνη, αλλά και άλλες περιοχές των αναφερόμενων κυρίως δύο (2) νομών, ενδιαφέρον που έχει σχέση με ξεκούραση, αναψυχή και ανάρρωση. Πληροφορίες αναφέρουν ότι πριν αναπτυχθεί ο τουρισμός στις παραλίες, το Δάσος Βασιλικής προσέλκυε μερικές χιλιάδες παραθεριστές κάθε καλοκαίρι. Στη συνείδηση του λαού το δάσος Βασιλικής λειτουργούσε κυρίως ως κέντρο παραθερισμού, ενώ ως δεύτερη συμπληρωματική δραστηριότητα μπορεί να θεωρηθεί η χορήγηση άδειας υλοτομίας μερικών δένδρων πεύκης σε υλοτόμους-ξυλουργούς, κατοίκους της κοινότητας Εξωχωρίου, προκειμένου οι τελευταίοι να κατασκευάσουν και να εμπορευθούν κυρίως ξύλινα νεροβάρελα αλλά και άλλες ξυλοκατασκευές οικιακών σκευών για τις ανάγκες βασικά των παραθεριστών.
Οι παραθεριστές συγκεντρώνονταν πριν αλλά και μετά τον πόλεμο του 1940. Παλαιοί παραθεριστές και υλοτόμοι αναφέρουν ότι παραθέριζαν περί τα 4.000 άτομα από τα γύρω χωριά. Ο δασονόμος της περιοχής το 1935 καταγράφει 1.500 παραθεριστές. Ο παραθερισμός γινόταν στις θέσεις Δράκος, Καρτήλιο, Λάκες Βασιλικής, Άγιος Δημήτριος και Παύλη. Το υψόμετρο στις θέσεις αυτές κυμαίνεται από 1.300 έως 1.500 μέτρα. Ο περισσότερος πληθυσμός έμενε σε πρόχειρες καλύβες φτιαγμένες από κλάρες, ξύλα και σκεπασμένες με φλούδες από πεύκα. Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν τα νάιλον. Όσοι είχαν οικογενειακή παράδοση παραθερισμού είχαν κατασκευάσει πέτρινες καλύβες. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τις διατροφικές ανάγκες αυτού του πληθυσμού, καθημερινά ανέβαιναν με ζώα μανάβηδες από τα διπλανά χωριά και πουλούσαν διάφορα κηπευτικά, έφερναν ψωμί, ακόμα και ψάρια. Ενδιαφέρον έχει ένα περιστατικό που έλεγε ένας εκλεκτός άνθρωπος, παλιός υλοτόμος, ο μακαρίτης Ηλίας Αντωνιάδης από το Εξωχώρι. Τρεις υλοτόμοι άνοιξαν συνεταιρικά ένα μαγαζί για να πουλούν στους παραθεριστές είδη μπακαλικής. Στα εμπορεύματα είχαν και ένα βαρέλι κρασί. Έκαναν συμφωνία πως για κάθε δράμι κρασί που θα πουλούσαν θα συμπλήρωναν το βαρέλι με αντίστοιχο νερό, για να μη ξεμείνουν και να μην μπορούν έτσι να ικανοποιήσουν τους πελάτες. Η επιχείρηση διαλύθηκε όταν δύο εξ αυτών διαπίστωσαν ότι δεν τηρούσε τη συμφωνία ο τρίτος! ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ Στα φυσικά αξιοθέατα του δάσους συμπεριλαμβάνονται ο οικότοπος του Ταϋγέτου, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως ο σπουδαιότερος της Ελλάδας, η ορεογραφία και το πολυσχιδές ανάγλυφο, που προσδίδει τόσο ο περιβάλλων χώρος του δάσους όσο και το Φαράγγι του Βυρού, το οποίο έχει αρχίζει να διαχειρίζεται ως πεζοπορική διαδρομή. Η πυραμίδα της κορυφής Ταϋγέτου, η οποία προσελκύει το ενδιαφέρον πολλών φυσιολατρών, αλλά και ελληνιστών, που την εκλαμβάνουν ως γεωμετρική κατασκευή, η οποία είχε λειτουργική σχέση με τις πυραμίδες της Αιγύπτου. Οι κορυφές Μαυροβούνα, Αυγό και Χαλασμένο που παρουσιάζουν αλπινικό ενδιαφέρον. Η διέλευση από το δάσος του Διεθνούς Μονοπατιού Α4. Η Βασιλική οδός δια της οποίας οι βασιλείς της Σπάρτης προσέγγιζαν την ομηρική πόλη της Καρδαμύλης, η Ι.Μ. Παναγιάς Γιάτρισσας, τα τρισαιωνόβια ογκώδη δένδρα της Μαύρης πεύκης, τα οποία αποτελούν μνημεία της φύσης και για τα οποία έχει αρχίσει ο προσδιορισμός της θέσης, η αρίθμηση και η ονομασία με ονόματα της δασικής και τοπικής παράδοσης για να ζωντανέψουν οι θρύλοι και η ιστορία της περιοχής. ΤΟ ΔΑΣΟΦΥΛΑΚΕΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΛΥΒΕΣ Το υπάρχον Δασοφυλακείο κατασκευάστηκε από το Δασαρχείο Καλαμάτας το 1972 για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των δασικών υπαλλήλων για τη διαχείριση και προστασία του δάσους. Πριν την κατασκευή αυτή το Δασοφυλακείο στεγαζόταν σε πέτρινη καλύβα απέναντι από το σημερινό κτίσμα, η οποία υπάρχει μέχρι σήμερα. Το κτίσμα αποτελείται από τρία δωμάτια, μια κουζίνα, λουτρό, διάδρομο και αποθήκη. Πέριξ του Δασοφυλακείου υπάρχουν περί τις δέκα πέτρινες παλαιές καλύβες παραθεριστών, καθώς και μερικές ξύλινες των τελευταίων χρόνων. Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ Απέναντι από το Δασοφυλακείο είναι η παλαιά και η νέα εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος. Την παλαιά την είχαν κατασκευάσει τη δεκαετία του 1940 υλοτόμοι από το Εξωχώρι. Η νέα πέτρινη εκκλησία έγινε πρόσφατα από τις προσφορές των προσκυνητών και σχεδόν έχει ολοκληρωθεί, οπότε και θα αντικαταστήσει την παλαιά. Κάθε χρόνο στις 27 Ιουλίου εορτάζεται ο Άγιος Παντελεήμων στη θέση Δράκος του δάσους Βασιλικής, στα 1.450 μέτρα. Την παραμονή της εορτής του αγίου, 26 Ιουλίου, γίνεται εσπερινός και την επομένη, 27 Ιουλίου, πανηγυρική Θεία Λειτουργία με πολλές αρτοκλασίες και πανηγύρια. Κάθε χρόνο συγκεντρώνεται πλήθος κόσμου από τις γύρω περιοχές γιατί το καλεί το δροσερό υψόμετρο του Ταϋγέτου. Οι Σύλλογοι στην προσπάθειά τους να συμβάλλουν στη διευκόλυνση των προσκυνητών παίρνουν διάφορα μέτρα. Οι Σύλλογοι Μανιατών και Εξωχωριτών συνήθως προσφέρουν φαγητό και καλούδια. Η προσέγγιση από την Καρδαμύλη μέσω Εξωχωρίου, από τη Στούπα μέσω Καστανέας ή και Σαϊδόνας γίνεται από δρόμο με άσφαλτο μέχρι την Ι. Μ. Σαμουήλ. Από εκεί για 17 χιλιόμετρα υπάρχει χωματόδρομος. Από το Γύθειο μέχρι την Ιερά Μονή Γιάτρισσας ο δρόμος είναι με άσφαλτο, ενώ στη συνέχεια για 12 χιλιόμετρα είναι χωματόδρομος. Η διαδρομή από την Καρδαμύλη προς τη Βασιλική είναι θαυμάσια. Θα πρέπει ο επισκέπτης να μη βιάζεται για να χαίρεται το τοπίο. Θα συναντήσει τον Πύργο του Κιτρινιάρη, την Ι. Μ. Βαϊδενίτσας, την Ι. Μ. Σαμουήλ, στα 600 μέτρα υψόμετρο τα πρώτα έλατα στο Σαϊδονίτικο βουνό, τα Πραπανίτσα, το Αθάνατο Νερό, του Πούχαλη, το ρέμα του Ζαχαριά, το Νοκολό, τις Πολεμίστρες, τη Στρούγκα, το Καρτύλιο, τον Αϊ Γιαννάκη για να καταλήξει στο Δράκο. Κάθε τοποθεσία και μια τουλάχιστον ιστορία, κάθε ράχη και μια τουλάχιστον θέα, κάθε στροφή και καινούργιες εικόνες, πολλές εικόνες, διαφορετικές, εντυπωσιακές, ανεπανάληπτες, μοναδικές. Όσοι επισκέπτες θελήσουν να διανυκτερεύσουν θα πρέπει να ειδοποιήσουν τη Διεύθυνση Δασών ή την Πυροσβεστική Υπηρεσία ή την Αστυνομία Καρδαμύλης, μιας και μετά την 9η βραδινή και μέχρι την 6η πρωινή δεν επιτρέπεται η κυκλοφορία για λόγους προστασίας του δάσους. Συνιστούμε οι προσκυνητές να διανυκτερεύσουν στο ύπαιθρο, θα βιώσουν εμπειρία που για τους παλιούς ήταν συχνή και σε μας είναι καταχωρημένη στο γονιδιακό κώδικα. Θα πρέπει, όμως, να είναι εφοδιασμένοι με τον απαραίτητο εξοπλισμό γιατί το υψόμετρο των 1.500 μέτρων είναι διαφορετικό από αυτό των πόλεων. Μέσα στον καλοκαιρινό καύσωνα θα έχουν την ευκαιρία να ζήσουν μια χειμωνιάτικη νύκτα. Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ο Άγιος Δημήτριος είναι ίσως ο καλύτερος παραθεριστικός τόπος του Δάσους της Βασιλικής. Τα τελευταία χρόνια κατασκευάστηκε εκ νέου η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και κάθε χρόνο εορτάζεται η εκκλησία την πλησιέστερη Κυριακή της 26ης Οκτωβρίου. Οι μανιάτικοι σύλλογοι συμβάλλουν στη δημιουργία πανηγυριού προσφέροντας φαγητό και καλούδια στους προσκυνητές. Από τον Άγιο Δημήτριο ξεκινούν οι πεζοπόροι για να ανέβουν στην κορυφή του Ταϋγέτου. Στον Άγιο Δημήτριο υπάρχουν και μικρής έκτασης κήποι και λίγες εξοχικές πέτρινες κατοικίες σε ιδιόκτητες εκτάσεις. Η ΠΟΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ Η πορεία προς την κορυφή του Προφήτη Ηλία αποτελεί ένα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο για το Δάσος της Βασιλικής. Βεβαίως, για την ανάβαση υπάρχουν τρεις διαδρομές. Η πρώτη από τη Λακωνία μέσω Παλαιοπαναγιάς και ορειβατικού καταφυγίου είναι η πιο σύντομη. Η δεύτερη από τα Τσέρια της Μάνης από το Διλάγκαδο είναι η πιο μακρινή και η τρίτη από το δάσος της Βασιλικής είναι η μεσαία. Δε θα μπορούσε να είναι άλλη καλύτερη από τη μεσαία, τη Βασιλική. Η διαδρομή αυτή αρχίζει στον Άγιο Δημήτριο, εκεί που τελειώνει ο δασικός δρόμος. Η απόσταση σε ευθεία γραμμή είναι 3.750 μέτρα, η διαδρομή όμως από το μονοπάτι είναι τουλάχιστον 8.000 μέτρα, η δε υψομετρική διαφορά είναι 900 μέτρα. Ο απαιτούμενος χρόνος κυμαίνεται από 4 έως 7 ώρες. Το συγκριτικό πλεονέκτημα αυτής της διαδρομής είναι η μεγαλύτερη ποικιλία των τοπίων. Στην αρχή περνά από τις σπουδαιότερες παρθένες συστάδες Πεύκης και ελάτης που υπάρχουν σε ολόκληρο τον Ταΰγετο. Τα πεύκα φθάνουν τα 35 μέτρα ύψος και συνυπάρχουν με τα νεαρά έλατα σε μια συμπληρωματική σχέση. Στη συνέχεια συναντά τον Ξερακέα, περνά το ρέμα των Μουζιών και κατευθύνεται στα ορεινά λιβάδια. Το τοπίο αλλάζει πάλι και δροσίζει από την ψηλότερη πηγή του βουνού στα 1.800 μέτρα. Στα 1.900 μέτρα συναντάς το διάσελο «Πατίστα» και συνεχίζεις με κατεύθυνση βόρεια επί της κορυφογραμμής σε φυσικούς σχηματισμούς υποαλπικής βλάστησης μέσα από το άρωμα του τσαγιού. Στην ιδιόμορφη πορεία επί της κορυφογραμμής που χωρίζει και ενώνει τη Μεσσηνία και τη Λακωνία, έρχονται μνήμες και εικόνες από το «σωρό του αναθέματος», από της «τρίχας το γεφύρι», τις «πόρτες», το τσακισμένο αεροπλάνο, από τις κορυφές «Σπανακάκι» (2.019), την «Ψηλή Ράχη» (2.098), τον «Άγιο Γεώργιο» (2.200), την «Αθάνατη Ράχη» (2.360), το «Χαλασμένο» (2.360), το «Αυγό» (2.182) και πιο ψηλά ο «Προφήτης Ηλίας» (2.407) στο μέσον των «συντρόφων» του, των άλλων κορυφών. Στην κορυφή (2.407) βρίσκεται το εκκλησάκι με τα γύρω κελιά ξηρολίθινα και ξέσκεπα, χαμηλά, σε κλίμακα ύψους σεβασμού προς στην κορυφή. Περισσότερα από 1.000 άτομα διανυκτερεύουν στην κορυφή την παραμονή της εορτής του αγίου (19-20 Ιουλίου). Με σιωπή μυσταγωγούνται υπερβατικά και ως όντα που έχουν «λόγο», υποβάλλονται στην ανάγκη μυστικού διαλόγου με το Δημιουργό. Αμέσως μετά την ανατολή του ηλίου, ο κόσμος στρέφεται κατά τη δύση για να αντικρίσει στον ορίζοντα της δυτικής Μεσσηνίας μεταξύ θάλασσας, γης και ουρανού την οπτασία της κορυφής, ως πυραμίδα, να προβάλλεται στον ορίζοντα από το φως του ανατέλλοντος ήλιου. Αυτή η εικονική πραγματικότητα σιγά σιγά βυθίζεται στα νερά του Μεσσηνιακού, καθώς ο ήλιος ανεβαίνει και χάνεται, για να το επαναλάβει σε κάθε ανατολή με ανέφελο ουρανό. ΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΟΥ ΒΥΡΟΥ (Η ΑΡΧΑΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΟΔΟΣ) Το φαράγγι του Βυρού είναι ένα κομμάτι της αρχαίας Βασιλικής Οδού, το οποίο βρίσκεται στο κέντρο της Μεσσηνιακής Μάνης και μεταξύ του δημοτικού διαμερίσματος Καρδαμύλης, των οικισμών Πετροβουνίου και Καλυβίων, του δημοτικού διαμερίσματος Εξωχωρίου, του δημοτικού διαμερίσματος Τσερίων, της Τροσκονάς, του οικισμού Αγ. Δημητρίου και καταλήγει στο Δράκο του δάσους Βασιλικής. Το υπερθαλάσσιο ύψος του κυμαίνεται από 0 – 1.450 μέτρα, το δε συνολικό του μήκος φθάνει τα 16+450 χιλιόμετρα. Σημείο έναρξης του μονοπατιού ορίζονται οι εκβολές του ρέματος του Βυρού στην παραλία της Καρδαμύλης. Από το σημείο αυτό και με κατεύθυνση ανατολική, το μονοπάτι «σκαρφαλώνει» εντυπωσιακά τις δυτικές παρειές του Ταϋγέτου διαγράφοντας μια πορεία ιδιαίτερης αρχαιολογικής και πολιτιστικής αξίας και καταλήγει στην πλατεία του Ι. Ν. Αγίου Παντελεήμονος στη θέση «Δράκος» του Δάσους Βασιλικής. Φτάνει ένα μικρό μόνο οδοιπορικό σ’ αυτό το κομμάτι γης που λέγεται «ΜΑΝΗ» για να καταλάβει κανείς το διαφορετικό του τόπου, για να νιώσει απλά αλλιώς, ξέχωρα. Ψυχογαληνεύτρα! Έτσι μόνο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η Μάνη. Με μια λέξη που ξεπηδά έτσι αυθόρμητα από τα βάθη της ψυχής, όταν βρεθείς στις ευλογημένες γωνιές της. Ένας τρόπος να γευτεί κανείς και να «πάρει μαζί του» κομμάτι αυτής της κληρονομιάς είναι να διαβεί το μονοπάτι, που ακολουθεί τη φυσική οδό του ρέματος. Στο φαράγγι έχουν γίνει έργα διευκόλυνσης της πεζοπορίας από το Δασαρχείο Καλαμάτας, καθώς και σήμανση. Ο απαιτούμενος χρόνος πεζοπορίας είναι περί τις 7 ώρες. Το μονοπάτι σε όλο του το μήκος είναι πλούσιο σε γεωμορφολογικούς σχηματισμούς, τα βασικά πετρώματα που συναντώνται στη διαδρομή του είναι σχιστόλιθοι στο Δάσος της Βασιλικής, σκληροί ασβεστόλιθοι στην περιοχή της Κακιάς Σκάλας, μικτός φλύσχης στο τμήμα μεταξύ των δύο υψωμάτων Μαράθου και Μαυροβούνας και στη συνέχεια πάλι σκληροί ασβεστόλιθοι μέχρι το ύψος της Ι. Μ. Σωτήρος, από όπου και περίπου μέχρι την Ι. Μ. Λυκακίου έχουμε τριτογενείς αποθέσεις οι οποίες παρεμβάλλονται μέχρι την παραθαλάσσια περιοχή της Καρδαμύλης. Γεωμορφολογικά, η περιοχή χαρακτηρίζεται από σημαντικές πετρολογικές εμφανίσεις, στρωματογραφικές περιοχές με χαρακτηριστικά στρωματότυπα ευρείας και σύνθετης γεωλογικής δομής, ρήγματα, καστρικά φαινόμενα και φαραγγώδεις χαραδρώσεις. ΤΟ ΚΛΙΜΑ Το κλίμα του Δάσους Βασιλικής χαρακτηρίζεται ηπειρωτικό με ψυχρό χειμώνα και δροσερό καλοκαίρι. Τις ζεστές ημέρες διαδέχονται ψυχρές νύχτες. Το ετήσιο ύψος βροχής, σύμφωνα με το βροχομετρικό χάρτη της Ελλάδος, βρίσκεται ανάμεσα στα 1.200 – 1.400 χιλιοστά με όρια θερμοκρασιών –9ο έως 30ο C, με χιονόπτωση τους χειμερινούς μήνες (Δεκέμβριο – Ιανουάριο – Φεβρουάριο), με ύψος χιονιού μέχρι 2 μέτρα, ενώ η ομίχλη είναι συνηθισμένο φαινόμενο. ΧΛΩΡΙΔΑ – ΤΥΠΟΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ Η περιοχή από τη θάλασσα της Καρδαμύλης μέχρι το Δάσος της Βασιλικής περιλαμβάνει διαδοχικά και ανάλογα του υπερθαλάσσιου ύψους διάφορες ζώνες βλάστησης. Έτσι έχουμε τις ακόλουθες ζώνες. Ζώνη θερμομεσογειακής βλάστησης (Oleo ceratonion), με τη μεσογειακή διάπλαση της αριάς (Quersion ilicis). Ζώνη Lauretum και Μεσογειακή, με τη διάπλαση της Κεφαλληνιακής ελάτης (Abietion cephalonicae, ζώνη Fagetum). Η υποζώνης Oleo ceratonion (Lauretum) χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά χαμηλές βροχοπτώσεις, που εμφανίζονται κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες, κι έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ξηρού θερμού κλίματος, το οποίο όμως δεν αποκλείει την ανάπτυξη πυκνής βλάστησης με κυριαρχούνται είδη τα: ελιά, σχίνο, κουμαριά, πουρνάρι, λυγαριά κ. κλπ. Με την αύξηση του υπερθαλάσσιου ύψους αλλάζει και η εικόνα της βλάστησης με τη μετάβασή μας στον αυξητικό χώρο της υποζώνης Quercus ilex, με χαρακτηριστική θαμνώδη μορφή και με μέσο ετήσιο ύψος βροχής από 600 – 1200 χι λ., που σημειώνεται κυρίως την άνοιξη και το φθινόπωρο. Κυριαρχούντα είδη στη ζώνη αυτή είναι: Quercus ilex, Quercus coccifera, arbutus, Astragalus, ενώ στις υψηλότερες θέσεις εισβάλλει η Ostrya carpinifolia. Τέλος, τα υψηλότερα τμήματα του αισθητικού δάσους που εκτείνονται από τη ζώνη των αείφυλλων μέχρι τα δενδροόρια της υποαλπικής περιοχής ανήκουν στην υποζώνη Abietion cephalonicae (ζώνη Fagetum) με κυριαρχούντα είδη την Κεφαλληνιακή ελάτη (Abieς cephalonicae) και την Μαύρη πεύκη (Ρinus nigra). Αξιοσημείωτη είναι η παρουσία πλούσιας και αδιατάρακτης μικροχλωρίδας. Η γεωμορφολογία της περιοχής και η απομόνωση του ορεινού όγκου Ταϋγέτου κατά την πλειόκαινο περίοδο (πριν 2 εκατ. χρόνια), όταν η Πελοπόννησος σκεπάστηκε από θάλασσα, συντέλεσαν στη γένεση σπάνιας μικροχλωρίδας. Από τον κατάλογο των ενδημικών φυτών της Ελλάδος 26 από τα 80 είδη βρίσκονται στον Ταΰγετο, ενώ 23 βρίσκονται σε αυτόν και σε άλλα 3 μόνο βουνά της Ελλάδος (κρόκοι, ορχιδέες κ. α.). Στα δενδροόρια του δάσους φύονται και τα αρωματικά – φαρμακευτικά είδη: τσάι, μέντα, ρίγανη κ. α. Η ΠΑΝΙΔΑ Η πανίδα της περιοχής αλλά και του Ταϋγέτου γενικότερα είναι η σημερινή τυπική πανίδα των μεγάλων βουνών της Πελοποννήσου. Στους θαμνοτόπους της θερμομεσογειακής και μεσομεσογειακής διάπλασης (υποζώνες Oleo ceratonion και Quersion ilicis) η ποικιλία και ποσότητα των φαγώσιμων καρπών έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη πολλών ζωικών ειδών. Εκτός από τα συνηθισμένα πουλιά & θηλαστικά (καρδερίνα, λαγός, ασβός, αλεπού, κρικοποντικός, βραχοποντικός), στα μέρη αυτά θα συναντήσουμε αρκετά ερπετά (οχιές κ.α.). Υπάρχει ένας μεγάλος βιότοπος της σπάνιας κρασπεδωτής χελώνας Testudo masninata, οι σαύρες Lacerta, gtacca, Podarcis peloponnesiaca. Στο δάσος της Βασιλικής τα φαγωμένα κουκουνάρια προδίδουν την ύπαρξη μυωτών (πελεκιών). Από μεγάλα ζώα σε ημιάγρια κατάσταση βρίσκονται βοοειδή και αιγοπρόβατα, που μεμονωμένα ή σε ομάδες βόσκουν ελεύθερα. Το αζωνικό οικοσύστημα, τα βραχώδη απόκρημνα πρανή και η πυκνή βλάστηση λειτουργούν ως καταφύγιο ζώων, ερπετών και πτηνών. Η γεωγραφική θέση του Ταϋγέτου και προφορικές πληροφορίες μας επιτρέπουν να υποθέσουμε ότι το βουνό αποτελεί διάδρομο μεταναστευτικών πουλιών τα οποία φωλιάζουν. Το κυνήγι των τριγώνων (ορτύγων) στη Μάνη είναι μια ξεχωριστή ιστορία. Σημαντική, επίσης, είναι η πανίδα ασπόνδυλων, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το ενδημικό του βουνού Λεπιδόπτερο Polyomarus menelaos και το κολεόπτερο Ceramdyx cedro.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου